Avropa İttifaqı Rusiyaya qarşı 19-cu sanksiya paketi çərçivəsində rus neftini daşıyan “kölgə donanması” daxil olan daha 120 tankerə qarşı “qara siyahı” tədbirləri tətbiq etməyə hazırlaşır. Bunu EU Observer nəşri Aİ-nin daxili sənədlərinə istinadən yazır. Nəticədə sanksiya siyahısına düşən gəmilərin ümumi sayı 568-ə çatacaq. Siyahıya salınma onlara Aİ limanlarına daxil olmağı qadağan edir, həmçinin Avropa şirkətlərindən sığorta və bunker xidmətləri almaq imkanlarını aradan qaldırır. Bununla bağlı cumhuriyyet.az olaraq haqqın.az saytının araşdırmasını olduğu kimi diqqətinizə çatırır: haqqin.az-ın xarici KİV-ə istinadən verdiyi xəbərə görə, bu tankerlərdən 16-sı heç bir tanınmış milli bayraq altında üzmür. Bu isə Aİ ölkələrinə BMT-nin Dəniz Hüququ üzrə Konvensiyasının 110-cu maddəsi əsasında onları beynəlxalq sularda dayandırmaq və müsadirə etmək hüququ verir. Bildirilir ki, Aİ hazırda belə tankerlərin Baltik dənizinə daxil olarkən saxlanılması üçün hüquqi əsaslar hazırlayır. Bu addım Rusiyanın “теневой флот”una aid gəmilərlə əlaqəli neft sızmaları, kabel zədələnmələri və ehtimal edilən pilotsuz aparat hücumları ilə bağlı narahatlıqlar fonunda atılıb.
Əvvəlki sanksiyalar demək olar ki, heç nəyi dəyişmədi. “kölgə donanması” gəmiləri əvvəldən də Aİ limanlarına daxil olmurdu, 1994-cü il BMT-nin Dəniz Hüququ üzrə Konvensiyası və 1857-ci il Kopenhagen müqaviləsi ilə təsbit edilmiş “dinc keçid” hüququ əsasında sərbəst şəkildə Baltik dənizi sulardan keçirdi. Lakin sızmış fayllara və Eqasis (Equasis) dəniz məlumat bazasına görə, siyahıya yeni daxil edilən 16 gəmi hər hansı tanınmış dövlət bayrağı olmadan fəaliyyət göstərir. BMT-nin Dəniz Hüququ üzrə Konvensiyasının 110-cu maddəsi dövlətlərə “vətəndaşlığı olmayan gəmiləri” ələ keçirməyə imkan verir.
haqqin.az bu 16 tankerdən birinin izinə düşərək sensasion faktlar aşkarlayıb. Məlum olub ki, hazırda “Briont” adlı gəmi (IMO 9252955) İranın ali dini liderinin müşavirinin – keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi, admiral Əli Şəmxaninin oğluna məxsus şirkət tərəfindən idarə olunur. Ukraynanın Baş Kəşfiyyat İdarəsinin (GUR) rəsmi “War & Sanctions” portalına görə, tanker Baltik dənizi limanlarından Rusiya nefti və neft məhsullarının daşınmasında iştirak edir.
Aİ-nin əvvəllər tətbiq etdiyi sanksiyalar vəziyyəti demək olar ki, dəyişməyib: “kölgə donanması” tankerlərinin əksəriyyəti Aİ limanlarına heç vaxt girmir, “dinc keçid” hüququndan istifadə edir. 
Tanker Briont (IMO 9252955). 2024-cü ilin iyulunda İtaliya sahillərində IMO 9384459 tankerinin iştirak etdiyi STS (gəmidən-gəmiyə) yükləmə əməliyyatı keçirilib; bu tanker 2025-ci ilin fevralında Böyük Britaniyanın sanksiyalarına məruz qalıb. Gəmi yükləməyə Rusiyanın Talagi limanından gəlib; burada “Rosneft”in aktivlərinə aid obyektlər (əvvəllər “Arxangelsknefteprodukt”) yerləşir.
Gəmi Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində qeydiyyatdan keçmiş və Böyük Britaniyanın sanksiyalarına məruz qalan Fractal Marine DMCC şirkəti ilə əlaqəlidir. Şirkət 2022–2023-cü illərdə Rusiya nefti və neft məhsullarının ixracı ilə məşğul olan belə adlandırılan “kölgə donanması”nın aparıcı operatorlarından biri olub. Fractal Marine DMCC 28 tankerlik donanmanı idarə edir, gəmi sahibləri ilə fraxtçılar arasında vasitəçi kimi çıxış edirdi. Sanksiyalardan sonra şirkət onları Britaniya məhkəməsində mübahisələndirməyə çalışsa da, məğlub oldu. Bundan sonra donanma, o cümlədən BƏƏ-də qeydiyyatdan keçmiş digər şirkətlərin adına “yenidən qeydiyyata” keçirildi.
Tanker həmçinin 2023–2024-cü illərdə gəminin ISM-meneceri qismində çıxış edən BƏƏ-də qeydiyyatlı Wanta Shipping LLC-FZ ilə də bağlıdır. Şirkət Fractal Marine DMCC ilə əlaqəli 20 gəmini idarə edirdi. Briont tankeri hazırda Zulu Ships Management şirkətinin kommersiya idarəçiliyi altındadır. Bu şirkət həmçinin Fractal Marine DMCC ilə əlaqəli digər bir sıra tankerləri də nəzarətdə saxlayır: IMO 9433016, IMO 9387279, IMO 9336490, IMO 9332315, IMO 9328170, IMO 9298492, IMO 9282493, IMO 9282481, IMO 9252955. Bu gəmilər Baltik və Qara dənizdəki Rusiya limanlarına daxil olur, IMO 9332315 və IMO 9298492 tankerleri isə həmçinin Krımın Komış-Burun limanına da girir.
11 aprel 2025-ci ildə Ukrayna Briont gəmisinin kapitanına qarşı sanksiyalar tətbiq etdi. Tanker, Əli Şəmxaninin əsas siyasi müşaviri olan oğlunun – Məhəmməd Hüseyn Şəmxaninin nəzarətində olan geniş gəmçilik imperiyasının bir hissəsidir.
LinkedIn və ixtisaslaşmış bazaların məlumatına görə, ZuluShippingLLC-də maliyyə və kommersiya direktor vəzifəsini İsmayıl Qasımov tutur.
Şəmxani klanının tanker donanmasının idarə və istismarında mühüm rol oynamış şirkətlər şəbəkəsinə Fractal Marine DMCC, Wanta Shipping LLC-FZ, Algae Ship Charter FZCO və The Zulu Ships Management and Operation – Sole Proprietorship LLC daxildir; sonuncuya IMO 9252955 qeydiyyat nömrəli tanker məxsusdur.
2025-ci il 30 iyul tarixində ABŞ Maliyyə Nazirliyinin Xarici Aktivlərə Nəzarət İdarəsi (OFAC) Məhəmməd Hüseyn Şəmxaninin nəzarətində olan geniş gəmçilik imperiyasına daxil 50-dən çox fiziki və hüquqi şəxs, həmçinin 50-dən artıq gəmini sanksiya siyahısına saldı. Bu siyahıya Briont tankeri də daxil edilib.
ABŞ Maliyyə Nazirliyi həmin vaxt bəyan edib ki, Məhəmməd Hüseyn Şəmxani atasının İran rejiminin ən yüksək eşelonlarındakı siyasi təsirinə arxalanaraq korrupsiya vasitəsilə nəhəng tanker və konteyner gəmiləri donanmasının qurulması və istismarını həyata keçirir. Bu şəbəkə İrandan və Rusiyadan neft və neft məhsulları, eləcə də digər yükləri dünyanın müxtəlif ölkələrindəki alıcılara daşıyır və on milyardlarla dollar gəlir gətirir. Şəmxaninin şəbəkəsi nəhəng donanma, gəmi idarəçiliyi şirkətləri və ofşor firmalardan ibarətdir; bu strukturlar İran və Rusiya neftinin satışından əldə olunan milyardlarla dollar gəliri dünyanın hər yerində – əsasən Çindəki alıcılara – yönəltməklə “yuyur”. Şəbəkə öz fəaliyyətini və Şəmxani ailəsi, İran və Rusiya ilə əlaqələrini gizlətmək üçün əhəmiyyətli addımlar atır.
“Mənbə Şəmxani ailəsinin gəmçilik imperiyası aydın göstərir ki, İran rejiminin elitası öz mövqeyindən istifadə edərək nəhəng sərvət toplayır və rejimin təhlükəli davranışlarını maliyyələşdirir”, – deyə ABŞ maliyyə naziri Skott Bessent bildirib.
İndi isə keçək əsas məsələyə — Şəmxaninin tanker donanmasını idarə edən şirkətin Azərbaycandakı əlaqələrinə.
Açıq mənbələrdə “Zulu” adı ilə iki fərqli şirkət aşkarlanıb. Onlardan biri The Zulu Ships Management And Operation – Sole Proprietorship LLC, digəri isə Zulu Shipping LLC adı ilə qeydiyyata alınıb. Hər iki şirkət Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində (BƏƏ) qeydiyyatdadır.
haqqin.az redaksiyası həmin “kölgə” gəmilərdən birini – Briont tankerini (IMO 9252955) müəyyən edib; gəmi İranlı siyasətçi Əli Şəmxaninin oğlu ilə bağlı şirkətin idarəsi altındadır.
ABŞ Maliyyə Nazirliyinin OFAC rəsmi saytında The Zulu Ships Management And Operation – Sole Proprietorship LLC şirkətinin ünvanı belə göstərilir: Office 105, Madinat Zayed Tower, Muroor Road, Abu Dhabi, ARE.
Zulu Shipping LLC şirkətinin ünvanı isə Al Danah, Abu Dhabi Emirate kimi qeyd edilib. Lakin hər iki şirkət eyni veb-domenindən – zulushipping.com – istifadə edir. Üstəlik, sayt işləmir: keçid etdikdə “Our website is under construction” yazısı açılır.
Reuters agentliyinin 1 avqust 2025 tarixli eksklüziv məlumatına görə, Zulu Shipping LLC tərəfindən idarə olunan, Panamanın bayrağı altında Hindistana gedən Tasos və Tagor adlı aframaks tipli tankerlər ABŞ sanksiyalarına görə kurslarını dəyişiblər. Qeyd olunur ki, Zulu Shipping Management and Operation fəaliyyətini Zulu Shipping adı ilə həyata keçirir.
Beləliklə, söhbət əslində Şəmxaninin şəbəkəsinə daxil olan eyni şirkətdən gedir.
Zulu Shipping LLC şirkətinin menecmenti demək olar ki, tam şəkildə Azərbaycan vətəndaşlarından ibarətdir. Maliyyə və kommersiya direktoru – İsmayıl Qasımovdur. LinkedIn platformasında göstərilir ki, o, əvvəllər Azərbaycanda SOCAR Polymer şirkətində çalışıb, Qafqaz Universitetini bitirib, daha sonra Türkiyədə magistr dərəcəsi alıb. Bundan başqa, şirkət rəhbərliyində Aygün Cəfərova və Zakir Əliyevin adları keçir.
Təsisçi və baş direktor Zamiq İsmayılovdur.
Zulu Shipping Co Ltd. adlı başqa bir şirkət isə Rusiyada bu ünvanda qeydiyyata alınıb: C/O: Volgodon LLC Office 18, ul. Maksima Qorkoqo 226/43, Rostov-na-Donu, 344022, Russia.
Zulu Shipping bir müddət əvvəl Bakıda da ofis açmışdı: Ziya Bünyadov prospekti, 706B. Lakin sonradan bu nümayəndəlik ləğv edilib.
haqqin.az-ın zənglərinə Zulunun rəsmi təmsilçiləri cavab vermir. Həm ZuluShipsManagement, həm də ZuluShippingLLC eyni domeni istifadə edir, saytları isə işləmir.
2023-cü ilin iyulunda Tayvan sahillərində Palau bayrağı altında üzən köhnə Angel konteyner gəmisi batdı. Tayvan KİV-i o vaxt gəminin “Azərbaycanlı biznesmenə məxsus olduğunu” bildirmişdi, lakin sahibinin adı müəyyənləşdirilməmişdi.
Angel gəmisinin heyəti təxliyə olundu, lakin üzərində qalan və ya batan konteynerlər digər gəmilərin hərəkəti üçün ciddi maneələr yaratdığına görə, hakimiyyət portu müvəqqəti bağlamağa məcbur oldu. Sonradan məlum oldu ki, Azərbaycan vətəndaşı olan heyət üzvləri müqavilələri Bakı şirkəti Zulu Shipping MMC ilə bağlayıblar, gəminin sahibi kimi isə başqa şirkət – Navramar Shipping göstərilib.
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin müdaxiləsindən sonra heyətin 16 üzvü azad edildi və 2023-cü ilin noyabrında Azərbaycana qayıtdı. Tayvanda yalnız kapitan, baş köməkçi və baş mexanik qaldı. Tayvan Okean İşləri Şurasının naziri Kuan Bi-lin bildirib ki, miqrasiya departamenti gəmi kapitanı Teymur Fəxrəddin oğlu Əliyev, onun baş köməkçisi Kirill Fərhad oğlu Həsənov və konteyner gəmisinin baş mühəndisi Nazim Qazım oğlu Abbasovun dəniz mühitinin çirklənməsi haqqında qanuna uyğun olaraq ölkədən çıxışını məhdudlaşdırıb.
Dənizçilərin ailələrinin sözlərinə görə, Tayvan hakimiyyəti onlardan ətraf mühitə vurulan ziyanın ödənilməsi üçün 1,5 milyon dollar tələb edib. Lakin işəgötürən və sığorta şirkəti bu məbləğin ödənilməsindən imtina edib. Əliyev və digər iki heyət üzvünün Azərbaycan dövlət qurumlarına çoxsaylı müraciətlərindən sonra Zulu Shipping şirkəti onlara əməkhaqqı ödəmələrini ümumiyyətlə dayandırıb. 2024-cü il 8 yanvar tarixində heyət üzvlərinə göndərilən elektron məktubda onlara “məsələlərini özlərinin həll etməsi” tövsiyə olunub.
Gəminin kapitanı və iki heyət üzvü yalnız 21 yanvar 2024-cü ildə tam azad edilib. O vaxt haqqin.az şirkətin Bakıda yerləşən Zulu Shipping ofisi ilə əlaqə saxlamağa çalışsa da, zənglərə cavab verən olmayıb. Sonradan şirkət Bakıdakı ofisini bağladı və görünür, fəaliyyətini Əbu-Dabidə davam etdirir.
Qeyd etmək lazımdır ki, xarici mənbələrdə Hüseyn Şəmxaninin nəhəng şəbəkəsi çərçivəsində Xəzər dənizi vasitəsilə silah daşınmasına dair materiallar da mövcuddur.
haqqin.az bu şəbəkəyə daxil olan başqa hansı azərbaycanlıların olduğunu müəyyənləşdirmək üçün araşdırmanı davam etdirəcək.
Əsgər Manafov, xüsusi müxbir, haqqın az
